Aqbeż għall-kontentut

Index Librorum Prohibitorum

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Il-Paġna tat-titolu prinċipali tal-Index Librorum Prohibitorum (F'Venezja, 1564)

L-Index Librorum Prohibitorum ("Lista ta' Kotba Projbiti") kienet lista ta' pubblikazzjonijiet meqjusa eretiċi jew kuntrarji għall-moralità mill-Kongregazzjoni Sagra tal-Indiċi (ex-Dikasterju tal-Kurja Rumana); il-Kattoliċi kienu projbiti li jaqrawhom.

Kien hemm tentattivi biex jiġu pprojbiti kotba eretiċi qabel is-seklu sittax, notevolment fid-Decretum Glasianum tas-seklu disa; l-Indiċi tal-Kotba Projbiti tal-1560 ipprojbixxa eluf ta' titoli ta' kotba u pubblikazzjonijiet, inklużi x-xogħlijiet tal-elite intellettwali tal-Ewropa.[1][2][3] L-20 u l-aħħar edizzjoni tal-Index dehret fl-1948; l-Indiex tneħħa formalment fl-14 ta' Ġunju 1966 mill-Papa Pawlu VI.[4][5]

L-Index ikkundanna testi reliġjużi u sekulari bl-istess mod, u kklassifika x-xogħlijiet skont kemm kienu ripunjanti għall-knisja. [6] L-għan tal-lista kien li tipproteġi lill-membri tal-knisja milli jaqraw kotba li jistgħu jfixkluhom teoloġikament, kulturalment jew politikament. Kotba bħal dawn kienu jinkludu xogħlijiet ta' astronomi, bħall-Epitome astronomiae Copernicanae ta' Johannes Kepler (ippubblikat fi tliet volumi bejn l-1618 u l-1621), li kien fl-Indiċi mill-1621 sal-1835; xogħlijiet ta’ filosofi, bħall-Kritika tar-Raġuni Pura ta’ Immanuel Kant (1781); u edizzjonijiet u traduzzjonijiet tal-Bibbja li ma kinux ġew approvati. Edizzjonijiet tal-Index kien fihom ukoll ir-regoli tal-Knisja relatati mal-qari, il-bejgħ, u ċ-ċensura preventiva tal-kotba.[7]

Il-liġi kanonika tal-Knisja Latina għadha tirrakkomanda li x-xogħlijiet għandhom jiġu sottomessi għall-ġudizzju tal- ordinarju lokali jekk jikkonċernaw l-iskrittura sagra, it-teoloġija, il-liġi kanonika, jew l-istorja tal-knisja, ir-reliġjon jew il-morali. [8] L-ordinarju lokali jikkonsulta lil xi ħadd li jqis kompetenti biex jagħti sentenza u, jekk dik il-persuna tagħti n- nihil obstat ("xejn ma jipprojbixxi"), l-ordinarju lokali jagħti l- imprimatur ("ħalliha tiġi stampata"). [8] Il-membri tal-istituti reliġjużi jeħtieġu l- imprima potest ("jista' jiġi stampat") tas-superjur ewlieni tagħhom biex jippubblikaw kotba dwar kwistjonijiet ta' reliġjon jew morali. [8]

Xi wħud mit-teoriji xjentifiċi li jinsabu f'xogħlijiet fl-edizzjonijiet bikrija tal-Index ilhom jiġu mgħallma f'universitajiet Kattoliċi għal ħafna snin. Pereżempju, il-projbizzjoni ġenerali ta’ kotba favur l-eljoċentriżmu tneħħiet mill-Index fl-1758, iżda żewġ matematiċi Franġiskani kienu ppubblikaw edizzjoni ta’ Principia Mathematica (1687) ta’ Isaac Newton fl-1742, b’kummentarji u prefazju li jgħidu li x-xogħol kien jassumi l-eljoċentriżmu. u ma setgħetx tiġi spjegata mingħajrha.[9] Xogħol tas-saċerdot u filosofu Kattoliku Taljan Antonio Rosmini-Serbati kien fuq l-Index, iżda huwa kien ibbeatifikat fl-2007.[10]

Skop u impatt

[immodifika | immodifika s-sors]
Din l-illustrazzjoni tal-1711 għall-Index Librorum Prohibitorum turi l-Ispirtu s-Santu jforni n-nar li jaħraq il-kotba

Ċensura u infurzar

[immodifika | immodifika s-sors]

L-Index ma kienx sempliċiment xogħol reattiv. L-awturi Kattoliċi Rumani kellhom l-opportunità li jiddefendu l-kitbiet tagħhom u setgħu jippreparaw edizzjoni ġdida bil-korrezzjonijiet jew it-tħassir meħtieġa, jew biex jevitaw jew jillimitaw il-projbizzjoni. B'hekk ġiet imħeġġa ċ-ċensura ta' qabel il-pubblikazzjoni. 

L-Index kien infurzabbli fl-Istati Papali, iżda band'oħra biss jekk adottat mill-mexxejja ċivili, kif ġara f'diversi stati Taljani.[11] Oqsma oħra adottaw il-listi tagħhom ta' kotba projbiti. Fl-Imperu Ruman Qaddis iċ-ċensura tal-kotba, li kienet stabbilita qabel il-pubblikazzjoni tal-Index, ġiet taħt il-kontroll tal-Ġiżwiti fl-aħħar tas-seklu 16, iżda ftit kellha effett, peress li l-prinċpijiet Ġermaniżi fi ħdan l-imperu ħolqu s-sistemi tagħhom stess.[12] Fi Franza kienu uffiċjali Franċiżi li ddeċidew liema kotba kienu pprojbiti [12] u l-Index tal-Knisja ma kienx rikonoxxut.[13] Spanja kellha l-Index Librorum Prohibitorum et Expurgatorum tagħha stess, li kien jikkorrispondi fil-biċċa l-kbira ma' dak tal-Knisja,[14] iżda kien jinkludi wkoll lista ta' kotba li kienu permessi ladarba l-parti projbita (xi kultant sentenza waħda) tneħħiet. [15]

Obbligu morali kontinwu

[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-14 ta’ Ġunju 1966, il-Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi wieġbet għall-mistoqsijiet li kienet irċeviet dwar l-obbligu morali kontinwu rigward kotba li kienu mniżżla fl-Indiċi. Ir-risposta pproponiet li fil-kotba kollha, mhux biss dawk li darba kienu inklużi fl-Indiċi, għandhom jiġu evitati aspetti perikolużi għall-morali jew il-fidi, irrispettivament minn xi liġi miktuba kontrihom. L-Indiċi, qalu, iżomm il-forza morali tagħha “sakemm” (quatenus) tgħallem lill-kuxjenza tal-Insara biex toqgħod attenta, kif titlob il-liġi naturali nnifisha, minn kitbiet li jistgħu jipperikolaw il-fidi u l-morali, iżda l-Indiċi m’għadx għandu l-qawwa tal-liġi ekkleżjastika maċ-ċensuri assoċjati.[16]

Il-kongregazzjoni għalhekk poġġiet fuq il-kuxjenza tan-Nisrani individwali r-responsabbiltà li jevita kull kitba perikoluża għall-fidi u l-morali, filwaqt li fl-istess waqt abolit il-liġi ekkleżjastika li kienet teżisti qabel u ċ-ċensuri relattivi,[17] mingħajr b’hekk ma ddikjarat li l-kotba li kienu darba mniżżla fid-diversi edizzjonijiet tal-Indiċi tal-Kotba Projbiti kienet issa bla żball u mhux ta' periklu.

F’ittra tal-31 ta’ Jannar 1985 lill-Kardinal Giuseppe Siri, dwar il-ktieb Il-Poeżija tal-Bniedem-Alla, il-Kardinal Joseph Ratzinger (dak iż-żmien Prefett tal-Kongregazzjoni, li iktar tard sar il-Papa Benedittu XVI ), irrefera għan-notifika tal-Kongregazzjoni tal-1966 hekk: “Wara x-xoljiment tal-Indiċi, meta xi nies ħasbu li l-istampar u t-tqassim tax-xogħol kien permess, in-nies reġgħu ġew imfakkra f’L’Osservatore Romano (15 ta’ Ġunju 1966) li, kif ġie ppubblikat fl-Acta Apostolicae Sedis (1966), l-Indiċi jżomm il-forza morali tiegħu minkejja x-xoljiment tiegħu. Deċiżjoni kontra t-tqassim u r-rakkomandazzjoni ta’ xogħol, li ma ġiex ikkundannat bla ħsieb, tista’ titreġġa’ lura, iżda biss wara bidliet profondi li jinnewtralizzaw il-ħsara li pubblikazzjoni bħal din tista’ ġġib magħha fost il-fidili komuni.” [18]

Deċizzjonijiet li nbidlu

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-kontenut tal-Indiċi ra tħassir kif ukoll żidiet matul is-sekli. Kitbiet ta’ Antonio Rosmini-Serbati tpoġġew fuq l-Indiċi fl-1849 iżda tneħħew sal-1855, u l-Papa Ġwanni Pawlu II semma l-ħidma ta’ Rosmini bħala eżempju sinifikanti ta’ “proċess ta’ inkjesta filosofika li ġie arrikkit bl-ingaġġ tad-data tal-fidi.”[19] L-edizzjoni tal-1758 tal-Indiċi neħħiet il-projbizzjoni ġenerali ta’ xogħlijiet li jipprovokaw l-eljoċentriżmu bħala fatt aktar milli ipoteżi.[20]

Xogħlijiet u awturi elenkati

[immodifika | immodifika s-sors]
René Descartes iddaħħal fl-Index fl-1663

Kittieba notevoli fl-Index jinkludu Simone de Beauvoir, Nicolas Malebranche, Jean-Paul Sartre, Michel de Montaigne, Voltaire, Denis Diderot, Victor Hugo, Jean-Jacques Rousseau, André Gide, Nikos Kazantzakis, Emanuel Swedenborg, Baruch Spinoza, Desiderius Erasmus ,  Immanuel Kant, David Hume, René Descartes, Francis Bacon, Thomas Browne, John Milton, John Locke, Nicolaus Copernicus, Galileo Galilei, Blaise Pascal, u Hugo Grotius. L-ewwel mara li ddaħħlet fil-lista kienet Magdalena Haymairus fl-1569, li kienet imniżżla għall-ktieb tat-tfal tagħha Die sontegliche Episteln über das gantze Jar in gesangsweis gestellt (Ittri tal-Ħadd fuq is-Sena kollha, imqiegħda f'innijiet ).[21][22][23] Nisa oħra jinkludu Anne Askew, [24] Olympia Fulvia Morata, Ursula of Munsterberg (1491–1534), Veronica Franco, u Paola Antonia Negri (1508–1555).[25] Kuntrarju għall-idea popolari, ix-xogħlijiet ta’ Charles Darwin qatt ma kienu nklużi.[26]

F'ħafna każijiet, xogħlijiet sħaħ (opera omnia) ta' awtur kienu pprojbiti. Madankollu, l-Indiċi kienet tiddikjara li l-projbizzjoni tal-opera omnia ta’ xi ħadd ma tipprekludix xogħlijiet li ma kinux ikkonċernati mar-reliġjon u li allura ma kienux ipprojbiti mir-regoli ġenerali tal-Indiċi. Din l-ispjegazzjoni tħalliet barra fl-edizzjoni tal-1929, filwaqt li ġiet interpretata uffiċjalment fl-1940 bħala li tfisser li opera omnia kienet tkopri x-xogħlijiet kollha tal-awtur mingħajr eċċezzjoni.[27]

Il-Kardinal Ottaviani stqarr f’April tal-1966 li kien hemm wisq letteratura kontemporanja u s-Sagra Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi ma setgħetx tlaħħaq magħha.[28]

Ara ukoll

[immodifika | immodifika s-sors]

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ Lenard, Max (2006-07-26). "On the Origin, Development and Demise of the Index Librorum Prohibitorum". Journal of Access Services (bl-Ingliż). 3 (4): 51–63.
  2. ^ Anastaplo, George. "Censorship". Encyclopedia Britannica. Miġbur April 5, 2022.
  3. ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Censorship of Books". www.newadvent.org. Miġbur 2023-06-14.
  4. ^ The Church in the Modern Age, (Volume 10) by Hubert Jedin, John Dolan, Gabriel Adriányi 1981 ISBN 082450013X, page 168
  5. ^ "Notification regarding the abolition of the Index of books". 1966-06-14.
  6. ^ Lyons, Martyns (2011). A Living History. Los Angeles. pp. Chapter 2.
  7. ^ Index Librorum Prohibitorum, 1559, Regula Quarta ("Rule 4")
  8. ^ a b ċ "Code of Canon Law: text - IntraText CT". www.intratext.com.
  9. ^ John L.Heilbron, Censorship of Astronomy in Italy after Galileo (in McMullin, Ernan ed., The Church and Galileo, University of Notre Dame Press, Notre Dame, 2005, p. 307, IN. ISBN 0-268-03483-4)
  10. ^ "Cardinal Saraiva calls new blessed Antonio Rosmini "giant of the culture"". Catholic News Agency.
  11. ^ Stephen G. Burnett, Christian Hebraism in the Reformation Era (Brill 2012 ISBN 978-9-00422248-9), p. 236
  12. ^ a b Lucien Febvre, Henri Jean Martin, The Coming of the Book: The Impact of Printing 1450–1800 (Verso 1976 ISBN 978-1-85984108-2), pp. 245–246
  13. ^ John Michael Lewis, Galileo in France (Peter Lang, 2006 ISBN 978-0-82045768-0), p. 11
  14. ^ C. B. Schmitt, Quentin Skinner, Eckhard Kessler, Renaissance Philosophy (Cambridge University Press, 1988 ISBN 978-0-52139748-3), p. 48
  15. ^ "Index librorum prohibitorum et expurgatorum". apud Ludouicum Sanchez. 17 October 1612 – via Google Books.
  16. ^ "Haec S. Congregatio pro Doctrina Fidei, facto verbo cum Beatissimo Patre, nuntiat Indicem suum vigorem moralem servare, quatenus Christifidelium conscientiam docet, ut ab illis scriptis, ipso iure naturali exigente, caveant, quae fidem ac bonos mores in discrimen adducere possint; eundem tamen non-amplius vim legis ecclesiasticae habere cum adiectis censuris" (Acta Apostolicae Sedis 58 (1966), p. 445). Cf. Italian text published, together with the Latin, on L'Osservatore Romano of 15 June 1966)
  17. ^ "Dictionary : POST LITTERAS APOSTOLICAS". www.catholicculture.org.
  18. ^ "Poem of the Man-God". EWTN. Arkivjat minn l-oriġinal fl-3 March 2016. Miġbur April 5, 2022.
  19. ^ Encyclical Fides et raptio, 74
  20. ^ McMullin, Ernan, ed. The Church and Galileo. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press. 2005. ISBN 0-268-03483-4. pp. 307, 347
  21. ^ Gifford, William; Coleridge, Sir John Taylor; Lockhart, John Gibson; Elwin, Whitwell; Macpherson, William (1902). The Quarterly Review (bl-Ingliż). John Murray. pp. 602–603.
  22. ^ Catholic Church (1569). Index Librorum Prohibitorum cum Regulis confectis per Patres a Tridentina Synodo delectos authoritate ... Pii IIII. comprobatus. Una cum iis qui mandato Regiae Catholicae Majestatis et ... Ducis Albani, Consiliique Regii decreto prohibentur, etc. Leodii. Miġbur 8 February 2017.
  23. ^ Bujanda, Jesús Martínez de; Davignon, René (1988). Index d'Anvers, 1569, 1570, 1571. Librairie Droz. p. 196. ISBN 9782762200454. Miġbur 8 February 2017.
  24. ^ Putnam, George Haven (1906–1907). The censorship of the church of Rome and its influence upon the production and distribution of literature : a study of the history of the prohibitory and expurgatory indexes, together with some consideration of the effects of Protestant censorship and of censorship by the state. New York: G.P. Putnam's sons. p. 250. ISBN 9780524007792. Miġbur 8 February 2017.
  25. ^ Hilgers, Joseph (1904). Der Index der verbotenen Bücher. In seiner neuen Fassung dargelegt und rechtlich-historisch gewürdigt. Freiburg in Breisgau: Herder. pp. 145–150.
  26. ^ "No conflict between evolution and Catholic doctrine: Vatican conference". web.archive.org. 2009-06-07. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2009-06-07. Miġbur 2023-06-14.
  27. ^ Jesús Martínez de Bujanda, Index librorum prohibitorum: 1600–1966 (Droz 2002 ISBN 2-600-00818-7), p. 36
  28. ^ L'Osservatore della Domenica, 24 April 1966, p. 10.

Ħoloq esterni

[immodifika | immodifika s-sors]
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Index_Librorum_Prohibitorum&oldid=298808"